Dla bibliotek

Dlaczego biblioteki wspierają i powinny wspierać nowe modele otwartego publikowania?

Bibliotekarze wiedzą, ile kosztują roczne subskrypcje czasopism naukowych i dostęp do książek elektronicznych. Roczne koszty idą w miliony złotych. Nie wszystkie biblioteki naukowe na świecie, nie tylko w Polsce, stać na to, by kupić dostępy do komercyjnych baz danych, dlatego włączyły się one w budowanie i promocję alternatywnych otwartych zasobów.

Polskie biblioteki naukowe od lat promują nowe modele open access organizując: konferencje, seminaria, wykłady spotkania, Tydzień Otwartej Nauki, nie tylko w swoim naukowych środowisku, ale i szerzej pracując w organizacjach pozarządowych (EIFL, SPARC, ELIS, KOED, IFLA i innych).

Rekomendacje dla bibliotekarzy, którzy chcą także włączyć się w te działania mogą to robić na różne sposoby:

organizować debaty na swoich uczelniach;
przygotować program szkoleń dla pracowników;
tworzyć repozytoria i biblioteki cyfrowe otwarte;
tworzyć otwarte zasoby edukacyjne, kursy otwarte;
otwierać konferencje naukowe;
wdrażać wolne licencje dla tych zasobów;
wspomagać naukowców na co dzień w upowszechnianiu nie tylko badań naukowych, ale i materiałów edukacyjnych;
zachęcać do wdrażania polityki open access w swoich instytucjach;
współtworzyć lub pomagać zakładać otwarte czasopisma;
drukować ulotki informujące o nowych modelach;
publikować artykuły i komunikaty na temat otwartej nauki;
monitorować nowe trendy w tym zakresie;
lobbować na rzecz open access wszędzie, gdzie to przyniesie pozytywny skutek.

Wszystkie te działania mogą być wspomagane od strony merytorycznej przez działaczy i organizacje zajmujące się modelami open access, w Polsce jest to Koalicja Otwartej Edukacji, która jest twórcą tego portalu.

Korzyści dla bibliotek

Biblioteki korzystają na różne sposoby z otwartych zasobów zarówno jako ich twórcy, jak i beneficjenci, ponieważ ich instytucje dają swoim użytkownikom nieograniczony dostęp do kolekcji różnego typu, np. takich jak:

Katalogi polskie (NUKAT, KARO);
Katalogi świata (WorldCat);
Biblioteki cyfrowe (Federacja Polskich Bibliotek Cyfrowych, Europeana);
Repozytoria nauki (BASE, Google Scholar);
Otwarte Zasoby Edukacyjne (Creative Commons Search).

Zasada współdzielenie się z innymi powinna przyświecać wszystkim instytucjom publicznym, bo taka jest ich misja, by poszerzać krąg odbiorców kultury czy nauki, a nie zawężać go.

Bieżące wsparcie:

Horyzont 2020 – poradnik KOED

Tworzenie repozytoriów danych badawczych – pakiet wsparcia ICM UW

Poradnik prawny dla danych badawczych – poradnik ICM UW

Opracowywanie planu zrządzania danymi – poradnik Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu

Materiały dydaktyczne na temat otwartej nauki (Open Access)

Portal europejski FOSTER (eng.) jest dedykowany edukacji, możesz w nim znaleźć interesujące zasoby (strony www, podręczniki, webinaria, prezentacje, e-kursy i inne) aktualizowane na bieżąco, które omawiają wszystkie aspekty otwartej nauki.
Stronę edukacyjną o otwartej nauce (pol.) prowadzi także na bieżąco Sekcja Informacji Naukowo-Technicznej Biblioteki Politechniki Gdańskiej.
Serwis Otwarta Nauka ICM UW (pol.) jest także miejscem, gdzie można znaleźć materiały edukacyjne i informacyjne o otwartej nauce/